بهینهسازی مصرف سوخت معطل ساختار ناکارآمد حکمرانی انرژی
تاریخ انتشار: ۱۵ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۰۷۰۸۴
مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت گفت: باید یک تجدید ساختار در موضوع بهینهسازی مصرف سوخت رخ بدهد و نهادهای فعلی ادغام شوند و جایگاهی برای آنها تعریف شود که فرا وزارتخانهای باشد.
به گزارش ایران اکونومیست، شدت مصرف انرژی شاخصی برای تعیین کارایی انرژی در سطح اقتصاد ملی هر کشور است که از تقسیم مصرف نهایی انرژی بر تولید ناخالص داخلی محاسبه میشود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مقایسه شاخصهای مصرف انرژی در ایران و سایر کشورها نشان میدهد که وضعیت کشور در این حوزه چندان جالب نیست. منفی شدن تراز گاز در ماههای سرد سال از سال 99 و پیشبینی تعمیم آن به کل سال، منفی شدن تراز بنزین و گازوئیل در سال جاری و غیره، همه و همه هشدارهایی است که حاکی از بحران انرژی در آینده ایران است و ضرورت دارد، ریلگذاریها در این حوزه تغییر کند.
اما با وجود اهمیت تعریف و اجرای پروژههای بهینهسازی مصرف سوخت برای حل مشکل ناترازی انرژی، اکنون بیش از یک دهه است که اقدامی جدی در این حوزه صورت نگرفته است و دولتها نسبت به این پروژهها بیتفاوت هستند. این بیتفاوتی موجب میشود که ناترازی انرژی در ایران بیشتر و بیشتر شده و در نهایت در یک اقدام نسنجیده به شوک درمانی ختم شود.
در این راستا برای بررسی آخرین وضعیت پروژههای بهینهسازی مصرف سوخت و دلایل اجرایی نشدن آنها با نصرتالله سیفی مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت به گفتوگو نشستیم.
بخش اول مصاحبه با عنوان «رمزگشایی از دلایل افول دوران طلایی بهینهسازی مصرف سوخت» منتشر شده است.
مشروح بخش دوم مصاحبه به شرح زیر است:
*صرفا با ابزار قیمتی نمیتوان بهینهسازی مصرف انرژی را اجرایی کرد
نصرتالله سیفی با اشاره به ابزارهای قیمتی و غیرقیمتی بهینهسازی مصرف سوخت عنوان کرد: قیمت پایین انرژی قطعا بر مصرف بالای آن در کشور اثرگذار است و طبیعی است که محصولی که گرانتر باشد، ارج و قرب پیدا میکند، اما در دنیا هیچگاه نمیگویند قیمت انرژی مثل بنزین، گاز و غیره گران است یا ارزان است، بلکه درباره قیمت نسبی آن صحبت میکنند.
مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت گفت: قیمت نسبی انرژی در ایران کم است و اصلا بحثی در این باره وجود ندارد و در جایگاه واقعی خود قرار ندارد. این موضوع باعث شده که مصرف انرژی در کشور نیز از تعادل خارج شود، اما وقتی ما از انرژی صحبت میکنیم درباره یک سیستم و مجموعهای از معادلات صحبت میکنیم نه یک معادله.
وی افزود: قیمت انرژی در کشور بر قیمت همهچیز اثرگذار است، پس مشکلات فعلی در قیمت نسبی انرژی با یک نسخه قابل حل نیست. میگویند آقا قیمت را بالا ببرید همهچیز درست میشود، نه اصلا اینطور نیست. این موضوع، یک مسئله پیچیده است که نسخه حل آن نیز قطعا پیچیده خواهد بود.
سیفی اشاره کرد: قیمت یکی از عوامل تعیینکننده در بهینهسازی است، ولی به تنهایی کافی نیست. به عنوان مثال اگر همین الان قیمت بنزین را معادل قیمت صادراتی حدود 60 سنت بر لیتر کنیم که معادل 30 هزار تومان است، شما مصرف یک خودروی معمولی کلاس B مثلا پراید را در نظر بگیرید. این خودرو حدودا در هر 100 کیلومتر 8 لیتر بنزین مصرف میکند. الان خودروهای کلاس B دنیا هر 100 کیلومتر حدود 3 الی 4 لیتر بنزین مصرف میکنند.
مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت گفت: حالا مردم مصرفکننده بنزین با توجه به اینکه اجازه یا امکان واردات خودروی باکیفیت وجود ندارد، چطور باید بنزین را لیتری 30 هزار تومان پرداخت کنند. اگر امکان ارائه خودروی باکیفیت جهانی وجود داشته باشد، آن وقت قیمت را هم میتوان اصلاح کرد.
وی تاکید کرد: این مثال درباره قیمت برق و لامپهای پرمصرف یا قیمت گاز و بخاریهای کمبازده وجود دارد. بدون بهبود استاندارد تجهیزات، افزایش قیمت فایدهای ندارد و صرفا فشار به مصرفکننده است. وقتی شما به عنوان سیاستگذار با اصلاح قیمت یک مسیری را میبندید، باید با ارائه تجهیزات باکیفیت یک مسیر دیگر را باز بگذارید. در این صورت است که اصلاح قیمت منجر به کنترل مصرف میشود.
سیفی اظهار داشت: اصلا یکی از دلایلی که قانون هدفمندی یارانهها ایجاد شد، همین بود که قیمتها اصلاح شود و از عواید آن، پروژههای بهینهسازی اجرایی شود و همچنین با اعطای یارانه، درآمد مردم نیز افزایش یابد.
مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت گفت: به نظر بنده طرح تثبیت قیمتها در مجلس هفتم هم یکی از کارهای اشتباه بود. قبل از آن، با اصلاح تدریجی قیمت انرژی در ایران به سمت قیمت واقعی حرکت میکرد. البته بنده با قیمت هدفگذاری شده برای رسیدن به آن، کاری ندارم، چون محل بحث است و باید قیمت نسبی واقعی را محاسبه کرد.
وی ادامه داد: اما به هر حال به تدریج قیمت انرژی در ایران در حال نزدیک شدن به قیمت واقعی بود. البته قصد آقایان این بود که به جای اصلاح تدریجی بحث هدفمندی یارانهها را جلو ببرند که با شکست مواجه شد.
*شرکت ملی نفت درکی از بهینهسازی مصرف سوخت ندارد
سیفی اظهار داشت: در تیم فوتبال برزیل همه دوست دارند مهاجم باشند و کسی دوست ندارد، دفاع بایستد. میدانید چرا؟ چون مردم مهاجم را دوست دارند و کسی محبوب میشود که گل بزند. این اشتباه مردم و پوپولیسم باعث شده است که همه در تیم برزیل بخواهند گل بزنند، به همین دلیل دفاع آنها ضعیف است و اخیرا به موفقیت نرسیدهاند.
مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت گفت: این مثال فوتبالی دقیقا در موضوع تراز انرژی در ایران نیز وجود دارد. در ایران نیز همه مدیران دوست دارند، تولید انرژی را افزایش دهند و روبان قرمز آن را قیچی کنند و هیچکس دوست ندارد دیده نشود. بهینهسازی مصرف مثل دفاع کردن در تیم فوتبال برزیل است.
وی افزود: شما میدانید مثلا دو جداره کردن یک میلیون پنجره چقدر حجم کارش زیاد است و اصلا دیده هم نمیشود. چرا دیده نمیشود؟ چون نمیتوانی این پنجرهها جمع کنید و عظمت کار را یکجا نشان رسانه دهید، اما وقتی مثلا یک فاز پارس جنوبی راه میافتد، عظمت کار قابل مشاهده است.
سیفی تاکید کرد: یک دلیل بیتوجهی به بهینهسازی مصرف به همین پوپولیسم برمیگردد و دومی نیز مربوط به خلا ساختاری است. از دهه 30 روش سازمان برنامه، بودجه دادن برای هزینه کردن و افزایش تولید است. این سازمان هیچگاه بودجه نمیدهد که هزینهای را کاهش دهد. ما هنوز مدل قراردادی مشخصی برای صرفهجویی انرژی در کشور نداریم.
مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت گفت: در زمان مسئولیت ما فقط دو سال طول کشید که مدیران شرکت ملی نفت را توجیه کنیم که در پروژههای بهینهسازی باید با طرف مقابل به عنوان سرمایهگذار برخورد کنیم نه پیمانکار، چون طرف مقابل سرمایهاش را وارد بخش بهینهسازی کرده است و ما باید دنبال آن بیفتیم و از او خواهش کنیم که سرمایهگذاری کند. چرا این اتفاق افتاد؟ زیرا اساسا شرکت ملی نفت به عنوان یک شرکت تولیدی، درکی از صرفهجویی و بهینهسازی مصرف انرژی ندارد.
*اجرای بهینهسازی مصرف انرژی نیازمند یک نهاد فرا وزارتخانهای است
وی عنوان کرد: از اواسط و اواخر دهه هفتاد دو سازمان بهینهسازی مصرف ذیل دو وزارتخانه نیرو و نفت ایجاد شدند. تا اینجای کار بنده ایرادی در ساختار نمیبینم زیرا دو تا بچه متولد شده است که باید یک پدر و مادر برای اینکه از سختیها و گرفتاریها عبور کند و موثر واقع شود مسئولیت آنها را برعهده بگیرند. اما این کار لازم بود، ولی کافی نبود.
سیفی گفت: به نظر بنده این کودک هماکنون به دو جوان برنا تبدیل شدهاند و باید از وزارت نیرو و وزارت نفت جدا شوند. این وزارتخانه اینقدر مشکلات متعدد در بخش تولید و توزیع انرژی دارند که دیگر زمانی برای بهینهسازی برای آنها باقی نمانده است و گذشت آن زمانی که وزارت نفت یک الی دو میلیارد دلار از منابع خودش برای بهینهسازی خرج میکرد.
مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت گفت: همچنین الان هم وزارت نفت و هم وزارت نیرو از مسببان اتلاف انرژی در کشور هستند و طبیعتا این دو شرکت بهینهسازی در ساختار فعلی توان اصلاح آن را ندارند. راندمان نیروگاههای ایران میانگین حدود 35 درصد است، ولی طبق استاندارد باید حدود 60 درصد باشد.
وی افزود: خب چه نهادی باید نسبت به این وضعیت گلایه داشته و وزارت نیرو را به سمت اصلاح هدایت کند؟ مجموع ساتبا، این مجموعه که خودش زیرمجموعه وزارت نیرو است. پس باید جایگاهی برای بهینهسازی مصرف در نظر گرفت که بتواند وزیر نیرو را ملزم به پاسخگویی کند. عین همین موضوع در وزارت نفت هم وجود دارد.
سیفی توضیح داد: در بسیاری از موارد برای اجرای یک پروژه بهینهسازی نیاز بود که مثلا وزارت نفت بتواند وزارت صمت یا وزارت جهاد کشاورزی و سایر وزارتخانهها را سرخط کند ولی این امکان وجود نداشت، زیرا قدرت مثلا وزیر نفت با سایر وزرا تقریبا برابر بود. ولی اگر جایگاه کسی که بهینهسازی را پیگیری میکند، بالاتر از وزرا باشد، آن وزیر ملزم به پاسخگویی است.
مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت گفت: پس به نظر بنده باید یک تجدید ساختار در موضوع بهینهسازی مصرف سوخت رخ بدهد و نهادهای فعلی ادغام شوند و جایگاهی برای آنها تعریف شود که فراوزارتخانهای بوده و یا زیرمجموعه مستقیم رئیس جمهور باشد یا موازی با آن قرار گیرد.
وی در پایان گفت: سخن گفتن درباره ناترازی انرژی الان برای مردم موضوعی جدیدی شده است، اما این موضوع برای ما خاطره است. ما نمودارهایی که از 20 سال پیش رسم میکردیم نشان میداد که از همین سالها ناترازی انرژی در ایران آغاز میشود و باید فکری اساسی به حال آن کرد، چرا که نمودار مصرف و ناترازی به صورت نمایی به شدت افزایش مییابد.
پایان پیام/
منبع: خبرگزاری فارسمنبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: پروژه های بهینه سازی انرژی در ایران ناترازی انرژی انرژی در کشور وزارتخانه ای قیمت انرژی مصرف انرژی وزارت نیرو قیمت نسبی وزارت نفت پروژه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۰۷۰۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بریتانیا در یک قدمی شبکه برق بدون کربن
سهم برق تولید شده توسط سوختهای فسیلی در بریتانیا به پایینترین حد خود رسیده است و گاز و زغالسنگ تنها ۲.۴ درصد از تولید برق را برای یک ساعت در هفته گذشته به خود اختصاص دادهاند.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، تحقیقات، افزایش چشمگیری در دفعات کوتاهمدت تولید کمتر از پنج درصد برق بریتانیا با استفاده از سوختهای فسیلی را در ماههای اخیر نشان میدهد. تا به امروز ۷۵ دوره نیمساعته در سال وجود داشته است که سوختهای فسیلی کمتر از پنج درصد نیاز برق این کشور را تشکیل دادهاند. این میزان بیش از چهار برابر رقم ثبتشده در سال گذشته است.
رکوردها نشاندهنده تغییرات چشمگیری در سیستم تولید برق این کشور نسبت به ۱۵ سال پیش است که نیروگاههای گاز و زغالسنگ بیش از ۷۵ و انرژیهای تجدیدپذیر تنها دو درصد از ترکیب برق آن را تشکیل میدادند. در سال گذشته نیز تنها یکسوم برق بریتانیا از سوختهای فسیلی و ۴۰ درصد آن از انرژیهای تجدیدپذیر تأمین میشد.
کاهش استفاده از نفت و گاز در تولید برق بریتانیاسهم الکتریسیته تولید شده توسط سوختهای فسیلی بریتانیا پیش از برنامهریزی برای شروع اجرای «شبکه کربنصفر» در این کشور در آوریل ۲۰۲۴ به میزان بیسابقهای کاهش پیدا کرد و به کمترین حد خود یعنی ۲.۴ درصد برای یک ساعت رسید.
بر اساس تجزیهوتحلیل دادههای اپراتور سیستم برق شبکه ملی بریتانیا سهم سوختهای فسیلی در ترکیب تولید یک روز کامل برق در ماه جاری به پایینترین حد خود یعنی ۶.۴ درصد کاهش داشته است. این یافتهها از اهداف کشور برای حرکت در مسیر پیشگام و پیشرو بودن در جهان برای اجرای یک شبکه برق بدون کربن در بریتانیا برای دورههای کوتاهی از سال آینده پشتیبانی میکند.
بریتانیا پیشرفتی عالی را در این زمینه نشانمیدهد و سیستم تولید برق آن گاهی شاهد دورههایی بوده که شبکه با بیش از ۹۰ درصد انرژی کربنصفر بهطور ایمن کار میکرده است. پایینترین رکورد جدید نیز در میان انبوه انرژیهای تجدیدپذیر رخ داده است که مطابق با آن، نیروی باد حدود نیمی از تولید برق کشور، انرژی خورشیدی بیش از ۳۰ درصد و راکتورهای هستهای بریتانیا بیش از ۱۳ درصد تولید را تشکیل میداد. در دورههایی نیز نیروی گازی تنها ۱.۸ درصد از تولید برق بریتانیا را برعهده داشت.
بریتانیا اعلام کرد نیروگاه فسیلی راتکلیف در ناتینگهامشر که ۰.۶ درصد از تولید برق فعلی را برعهده دارد، سپتامبر تعطیل خواهد شد که نقطه اوج قابلتوجهی در مسیر کمکربن شدن طی چند سال است. در واقع دستیابی به هدف بلندپروازانه بریتانیا تا سال ۲۰۲۵ یک چالش مهندسی مهم محسوب میشود که کشور در صدد رفع آن برآمده است.
کد خبر 747754